Pałac Potockich - europejską perłą rokoka

W związku z podpisaniem umowy na rewitalizację korpusu głównego Pałacu Potockich - krótkie przypomnienie wartości architektonicznych, artystycznych i historycznych zabytku.

Radzyński Pałac Potockich należy do wąskiego grona dziesięciu najwspanialszych rezydencji rokokowych w Europie, wśród których wymienia się m.in. Wersal, drezdeński Zwinger, poczdamski Sanssouci, a w Polsce pałac Branickich w Białymstoku czy królewski Wilanów.

Obecny kształt pałac zawdzięcza Eustachemu Potockiemu – generałowi artylerii litewskiej, marszałkowi Trybunału Koronnego, który chciał w Radzyniu stworzyć gniazdo rodowe i nadać swej siedzibie odpowiednią rangę. Do realizacji tego przedsięwzięcia (1750-59) zaangażował najwybitniejszych mistrzów epoki: Jakuba Fontanę, Jana Chryzostoma Redlera i Michała Dollingera.
Zespół pałacowo - parkowy reprezentuje francuski typ entre cour et jardin (między dziedzińcem a ogrodem). Bryła pałacu składa się z korpusu głównego oraz dwóch obejmujących dziedziniec od wschodu i od zachodu skrzydeł ze strzelistymi bramami. Od południa dziedziniec jest zamknięty murem oporowym z bramą wjazdową.
Niestety, wspaniałe wnętrza wraz z bogatym wyposażeniem spłonęły w lipcu 1944. Szczęśliwie zachowała się niemal w komplecie kolekcja rzeźb Jana Chryzostoma Redlera zdobiących pałac oraz usytuowaną w parku oranżerię. Stanowią ewenement europejskiej skali, najcenniejszy element założenia pałacowo-parkowego. Oryginały prezentowana są na wolnym powietrzu.
Należąca do zespołu pałacowo-parkowego oranżeria jest również niezwykle cennym obiektem, jej architektura stanowi arcydzieło klasy europejskiej - urzeka pięknem i harmonią. Zdobi ją pełna dynamizmu grupa rzeźbiarska przedstawiająca Rydwan Apollina, uznawana za najwspanialszą rzeźbę Redlera.
Warto również zwrócić uwagę, że wyjątkową wartość w skali kraju ma także park, ponieważ przetrwały w nim do dziś w oryginalnej, XVIII-wiecznej formie wszystkie elementy barokowe (kompozycja, osie widokowe, ukształtowania trenu i układ ścieżek).
Z historią pałacu związanych jest szereg postaci ważnych w dziejach Polski. Właścicielami obiektu byli m.in. Mikołaj Mniszech - ojciec i syn - dworzanie ostatnich Jagiellonów, Stanisław Antoni Szczuka – sekretarz i przyjaciel Jana III Sobieskiego, Eustachy Potocki – generał artylerii litewskiej i marszałek Trybunału Koronnego oraz jego synowie: Ignacy i Stanisław Kostka – posłowie na Sejm Wielki, współtwórcy reform polskiego oświecenia, ponadto książę Adam Jerzy Czartoryski - na Wielkiej Emigracji założyciel i przywódca stronnictwa politycznego Hotel Lambert.
W 2015 roku radzyński Pałac Potockich zdecydowanie zwyciężył w plebiscycie National Georaphic Traveler na „7 Nowych cudów Polski”, zdobywając aż 30% z 63 tys. głosów oddanych na 16 nominowanych miejsc z całego kraju.